पोस्ट अस्वीकरण
या साइटवरील साहित्याचे कॉपीराइट लेखकांसाठी राखीव आहेत आणि मराठीकट्टा केवळ साहित्य प्रकाशित करत आहे. जर तुम्हाला कोणत्याही साहित्याचे लेखक माहित असतील तर कृपया आम्हाला कळवा आणि संबंधित लेखकाला श्रेय देण्यास मराठीकट्टाला आनंद होईल.
Amazon Affiliate Disclaimer - This post/page may contain Amazon Affiliate Links, meaning we get a commission if you decide to purchase through our links, at no cost to you.
Tripurari Purnima | Tripuri Purnima | Kartik Purnima
कार्तिक पौर्णिमेला त्रिपुरारी पौर्णिमा किंवा त्रिपुरी पौर्णिमा म्हणतात. या दिवशी शिवमंदिरात त्रिपुरा वात (उंच स्तंभावरील दिव्याची वात) पेटवली जाते. एकादशीपासून सुरू झालेल्या तुळशीविवाहाचा हा शेवटचा दिवस आहे.
ही पौर्णिमा साजरी करण्यासाठी सर्वत्र दिवे लावले जातात. संध्याकाळच्या वेळेस घराचा संपूर्ण परिसर, मंदिरे दिव्यांनी उजळून निघतात. देव दिवाळी म्हणून हा दिवस साजरा करत असताना अनेक मंदिरे आकर्षक रोषणाई करतात.
बौद्ध धर्मात असे मानले जाते की तथागत बुद्धांचे शिष्य सारीपुत्र यांचे परिनिर्वाण कार्तिक पौर्णिमेच्या दिवशी झाले. या पौर्णिमेला बौद्ध स्त्री-पुरुष आठ शील पाळतात आणि उपवास करतात.सर्व लहान आणि थोर उपासक एकत्र जमतात आणि बुद्धाला नमस्कार करतात आणि धम्म शिकवण घेतात.
शीख धर्मातही या दिवसाला विशेष महत्त्व आहे. शीख धर्माचे संस्थापक गुरु नानक देव यांची जयंती या दिवशी साजरी केली जाते.
त्रिपुरारी पौर्णिमेची कहाणी | Story of Tripurari Purnima
त्रिपुरारी पौर्णिमेशी संबंधित दोन कथा आहेत.
त्रिपुरा नावाचा राक्षस होता. त्यांनी तीर्थक्षेत्रात मोठी तपश्चर्या करून ब्रह्मदेवाला प्रसन्न केले. भगवान ब्रह्मदेव प्रसन्न झाले आणि म्हणाले, ‘वर माग’. त्रिपुराने भगवंतांना विनंती केली की मी देव,मनुष्य, निशाचर, स्त्रिया किंवा रोगाने मरणार नाही. ब्रह्मदेवाने त्याला ‘तथास्तु’ म्हटले. भगवान ब्रह्मदेवाच्या या वरामुळे उन्मत्त होऊन त्याने सर्व लोकांना आणि देवांनाही खूप त्रास देऊ लागला.
त्रिपुरासुराला तीन शहरे होती आणि त्याला अभेद्य किनारा होता. त्यामुळे देवांनाही त्याचा पराभव करता आला नाही. देवांनी शेवटी भगवान शंकराची प्रार्थना केली. तेव्हा भगवान शंकराने त्याची तीन शहरे जाळून त्याचा वध केला. कार्तिक पौर्णिमेच्या दिवशी ही घटना घडल्याने ती त्रिपुरारी पौर्णिमा म्हणून ओळखली जाऊ लागली. या दिवशी घराच्या आत, घराबाहेर आणि मंदिरातही पूजा केली जाते आणि लोक नदीत दिवे दान करून सण साजरा करतात.
दुसऱ्या एका कथेनुसार तारकासुर नावाचा राक्षस होता. त्यांना तारक्षा, कमलाक्ष आणि विद्युन्माली असे तीन पुत्र होते. मयासुराने ही राज्ये सोपवताना सांगितले की, देवांना त्रास देऊ नका. पण या तिघांनी ते ऐकले नाही. देवांना त्रास दिला. सर्व देव शंकराला शरण गेले. शंकराने या तीन राक्षसांशी युद्ध करून त्यांच्या त्रिपुरास जाळून टाकले. तेथे तारक्षा, कमलाक्षा आणि विद्युन्माली या तीन राक्षसांचा मृत्यू झाला. त्यानंतर लोक आनंदासाठी दीपोत्सव साजरा करू लागले.
कार्तिक पौर्णिमा हा दिवस उत्तर प्रदेशात स्कंदजयंती म्हणून साजरा केला जातो. स्कंदमूर्तीची (कार्तिकेय) पूजा यादवशी केली जाते. कार्तिक पौर्णिमेला चंद्र कृतिका नक्षत्रात असताना स्कंदाचे (कार्तिकेय) दर्शन घेतल्यास ते खूप शुभ मानतात, अशी भाविकांची श्रद्धा आहे. या वर्षी कार्तिक पौर्णिमेच्या काळात चंद्र कृतिका नक्षत्रात नाही. त्यामुळे यंदा कार्तिक पौर्णिमेच्या दिवशी कार्तिक स्वामी मंदिरे दर्शनासाठी उघडणार नाहीत. यावर्षी कार्तिकस्वामी दर्शन योग नाही.
